Ontsluiten van informatie en Zaanse historie

Het Gemeentearchief Zaanstad (GAZ) bewaart, beheert en stelt de overheidsarchieven van Zaanstad, Oostzaan en de Veiligheidsregio beschikbaar conform de Archiefwet 1995. Dit doet het GAZ ook voor particuliere archieven, zoals verenigings- en bedrijfsarchieven en een grote collectie beeld- en bibliotheekmateriaal die van belang zijn voor het geheugen van de Zaanstreek. Bij de verwerving van particuliere archieven hanteert het Gemeentearchief drie speerpunten: bedrijven en industrie, jongerencultuur en migratie. Het GAZ is hiermee de belangrijkste aanbieder van historisch bronmateriaal in de regio.

Er zijn inventarissen beschikbaar gekomen van:

• schildersbedrijf Sol (1900-1980);
• de Vereniging tot Behoud van Monumenten van Bedrijf en Techniek Zaanstreek (1891 – 2001);
• Zaanse VVV (1928 – 2005);
• Architectenbureau Jaap Schipper (1949 – 2007);
• de Gereformeerde Kerk Zaandam (1836 – 2004);
• Personeelsvereniging(en) Zaanstad (1947 – 2007);
• de Assendelftse Oudheidkamer (1836 – 1986).

De inventarisatie van de (bedrijfs)archieven van de familie Honig (ca 1700-1980) loopt nog.
De bouwvergunningen van Zaandam over de periode 1851 – 1973 zijn gedigitaliseerd en komen in 2023 online beschikbaar.
Ruim 60 vrijwilligers leverden hand- en spandiensten bij de materiële verzorging van de collecties en het beschrijven van foto’s en films.
Het crowdsourcing project voor het op naam toegankelijk maken van de zogenaamde  Verpondingsregisters (belastingkohieren) uit de 17e en 18e eeuw is klaar. Er is een nieuw indiceringsproject gestart met de Zaanse transportakten 1560-1811, waaraan 103 vrijwilligers online aan werken.

Het GAZ voerde rechtmatigheidsinspecties uit bij de gemeente Zaanstad en de gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland. Bij de gemeente Oostzaan en de gemeenschappelijke regelingen GGD Zaanstreek Waterland, Werkom en OVER-gemeenten zijn  naar aanleiding van de inspecties in 2021 vervolggesprekken gevoerd hoe het er nu voor staat. Hierbij keken we zowel naar rechtmatigheid als doelmatigheid.

We digitaliseerden 124 videobanden van afwijkend formaat uit de periode 1980 – 1995 en 35 films uit de periode 1930-1970. Deze zijn in te zien in de studiezaal.

We voerden dit jaar geen educatie voor het basisonderwijs uit. Fluxus regelt het aanbod van alle cultuureducatieprojecten. Zij schrapten het aanbod van het Gemeente archief Zaanstad uit het basispakket en verplaatsten het naar het facultatieve pakket. Hierdoor was er geen vraag naar het gemeentelijk aanbod.

In 2022  hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden:

• Cursussen en workshops: voorouderonderzoek, huizenonderzoek, paleografie, basiskennis archiefonderzoek en zoeken in gedigitaliseerde kranten.
• Er waren vijf tentoonstellingen te zien in de publiekshal van het stadhuis, waarvan die over de Zaanse vrouwenbeweging en Zaanse branden 1699 – 2001 veel aandacht trokken van publiek en pers. Aanvullend op de tentoonstelling over de Zaanse vrouwenbeweging is op 8 maart (Internationale Vrouwendag) een drukbezocht symposium georganiseerd in de Vermaning van Zaandam. Ook de wethouders Rita Noordzij en Natasja Groothuismink gaven daar een presentatie.  
• Het gemeentearchief was in september aanwezig op De Uitmarkt met een stand in de Bullekerk. De uitrol van de Westzijderol op Open Monumentendag in de Vermaning aan de Westzijde werd bezocht door meer dan 400 bezoekers.
• Het programma van de maand van de Geschiedenis had dit jaar als thema rampen. Jan van der Male gaf lezingen in de Bullekerk, de Oostzijderkerk en de Grote Kerk van Westzaan. De Grote Zaanse Geschiedenisquiz in het Zaantheater is gespeeld met  ruim180 aanwezigen. In het filmtheater De Fabriek is een uitverkocht filmprogramma over de Brand van het Zaans Veem vertoond.
• Het gemeentearchief leverde een belangrijke bijdrage aan de tentoonstelling Zestig jaar Molukse wijk in de Vermaning te Wormerveer.