Aanpak criminaliteit en overlast (Integraal Veiligheidsplan)

Inwoners van Zaanstad moeten veilig kunnen wonen, werken, recreëren en leren in de gemeente. Elke vier jaar vindt een analyse plaats van de veiligheid. Op basis daarvan stelt de gemeente een beleidsplan en jaarlijks een uitvoeringsprogramma vast. Op basis van de Veiligheidsanalyse is in 2018 het Integraal Veiligheidsplan 2019-2022 (IVP) vastgesteld. De gemeente ziet als regisseur toe op een goede uitvoering van het IVP in samenwerking met partners.

Om ervoor te zorgen dat burgers zich enerzijds meer betrokken voelen bij wat er in hun gemeente gebeurt en anderzijds om maatschappelijk draagvlak te creëren voor gemeentelijke beslissingen, vragen wij burgers om advies en hulp. Burgers weten als geen ander wat er speelt in hun eigen wijk. Zij zijn als het ware de ogen en oren van de politie en de gemeente. Daarom wil de gemeente Zaanstad burgerparticipatie zoveel mogelijk stimuleren.

Afgelopen jaar intensiveerden we het contact met de huidige buurtpreventiegroepen en poogden we bewoners in wijken waar nog geen buurtpreventie is enthousiast te maken om bij te dragen aan de veiligheid in hun buurt. In diverse preventiebijeenkomsten voor woninginbraken lag de nadruk op het waardevolle werk wat buurtpreventiegroepen verrichten.

Daarnaast is de inzet van buurtouders belangrijk voor de veiligheid. Buurtouders gaan het gesprek met jongeren aan met als doel om overlast in de wijk te voorkomen. Afgelopen jaar hebben de buurtouders in Saendelft een basis- en verdiepende communicatietraining gekregen gericht op het contact leggen en aanspreken van jongeren. Er waren vijf terugkom-momenten waarbij ook de politie, handhaving en jongerenwerk waren aangesloten. Op hun beurt gaven de buurtouders van Saendelft een presentatie aan bewoners in t Kalf, waar nu ook een startende groep buurtouders is die de eerste basistraining hebben gevolgd.

In Assendelft en Wormerveer organiseerden we  in 2022 trainingen om woninginbraken terug te brengen. Bewoners kregen tips hoe zij hun woning zo goed mogelijk kunnen beveiligen. Buurtpreventiegroepen gaven op deze avonden uitleg over hoe zij de veiligheid in de wijk proberen te vergroten door het lopen van schouwen en hoe zij buurtbewoners adviseren over het belang van verlichting in huis en het goed afsluiten van ramen en deuren.

Een overval heeft grote impact op slachtoffers, fysiek maar vooral mentaal. Ondernemers kunnen trauma’s ervaren die jarenlang kunnen doorspelen in hun doen en laten. Naast verwijzing naar Slachtofferhulp biedt gemeente Zaanstad getroffen ondernemers nazorggesprekken aan. Zo legden de burgemeester (of loco burgemeester) samen met de politie en de gemeente bezoeken af aan de slachtoffers om te luisteren naar hun verhaal, ondersteuning te bieden met praktische zaken en adviezen te geven om herhaald daderschap te voorkomen. Ook kijken we of (tijdelijk) cameratoezicht een mogelijkheid is, bieden we een gratis winkelscan aan en organiseren we overvalpreventietrainingen om ondernemers en hun medewerkers handelingsperspectieven te bieden in geval van een overval.

De Aanpak 075 richt zich op jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 23 jaar die misdrijven plegen en/of daar verdachte van zijn, waaronder tenminste één High Impact Crime (HIC). In een periode van minimaal 2 jaar zetten we in op het stoppen van recidiverend crimineel gedrag, het bieden van toekomstperspectief en een veiliger leefklimaat voor de samenleving. Daarbij sturen we op drie pijlers: 1) voorkomen recidive, 2) gedragsverandering en 3) voorkomen afglijden van broertjes/ zusjes. Er zitten gemiddeld 30 jongeren in deze aanpak.

De Aanpak 075 werkt onder het convenant en privacyprotocol van het Zorg en Veiligheidshuis Zaanstreek Waterland (ZVH ZaWa). Het betreft multicomplexe casuïstiek op het snijvlak van zorg en veiligheid. Netwerkpartners zijn voornamelijk de bovenregionale partners van het ZVH ZaWa; politie, openbaar ministerie, 3 reclasseringsorganisaties, gecertificeerde instellingen, Raad van de Kinderbescherming en de GGD.
Jaarlijks wordt, met aansluiting van het lokale veld, een urgent thema bepaald. Dit jaar was het thema “licht verstandelijke beperking(LVB) in samenhang met (jeugd) criminaliteit”.

De Aanpak 075 heeft zich, samen met de bovenregionale partners, doorontwikkeld tot een Aanpak dat staat. Het doorontwikkelingsplan 2022 – 2023 wordt in 2023 vervangen door het gedragen plan “De Aanpak 075”.

Er zijn verschillende resultaten bereikt. Het niet recidiveren staat op nummer één. De belangrijkste factoren zijn: het hebben van huisvesting, werk/inkomen, schuldenbeheersing en een (gezonde) relatie. Om hiertoe te komen, moet er vaak gedragsverandering worden ondergaan. Toeleiding naar de juiste zorg is hierin essentieel. Contact met ouders, zorgnetwerk en broertjes en zusjes dragen bij in het resultaat van de Aanpak 075.

Naast de aanpak 075 heeft de aanpak Risicojongeren gedraaid. Het doel is te voorkomen dat jongeren onder de 18 jaar afglijden richting (ernstigere) criminaliteit (zoals de 075 subjecten), recidive voorkomen en perspectief bieden. Onder regie van de gemeente werken ketenpartners zoals politie, jeugdboa’s, scholen, jeugteams en wijkteams integraal samen. Het gaat om complexe casuïstiek rondom Zaanse minderjarigen, waarin zich zowel zorg- als veiligheidsproblemen voordoen.

Het is een persoonsgerichte maatwerkaanpak, die naast de inzet van (extra) hulpverlening, ook inzet van straf- en bestuursrechtelijke instrumenten kan bevatten. Door combinatie en afstemming van maatregelen gaan we versnippering tegen, leveren we maatwerk en ontstaan er uitgebreidere mogelijkheden om op te treden.

Er zitten gemiddeld 30 jongeren in de aanpak. Daarbij zijn onderstaande resultaten bereikt:

• jongeren zijn minder (problematisch) aanwezig op straat;
• jongeren plegen geen strafbare feiten meer en/of  krijgen geen politieregistraties op hun naam;
• minder schoolverzuimen;
• succesvolle toeleiding naar (vervolg)opleidingen en in sommige gevallen naar specialistische hulpverlening.

We hebben ruim 25 dossiers afgesloten, waarbij op één of meerdere leefgebieden van de jongeren sprake was van verbetering. Stroomt een jongere uit de aanpak dan vindt, indien van toepassing, een warme overdracht plaats naar betrokken organisatie(s) zoals bijvoorbeeld het sociaal wijkteam, jongerenloket, (jeugd)reclassering, of nazorg ex-gedetineerden.

Naast het behalen van deze gerichte resultaten binnen de casuïstiek, is ook ingezet op de doorontwikkeling van de aanpak Risicojongeren. Zo zijn het doel en de uitgangspunten van de Aanpak Risicojongeren en de criteria om ervoor in aanmerking te komen, op hoofdlijnen vastgelegd tussen (regionale) partners. Ook zijn werkprocessen en de taken en verantwoordelijkheden van de casusregisseurs vastgesteld, in lijn met de werkwijze van het Zorg- en Veiligheidshuis Zaanstreek Waterland en de Aanpak 075. Tot slot zijn de casusregisseurs getraind op kennis en vaardigheden met betrekking tot het aanpakken van integrale complexe problematiek.

We hebben verder ingezet op de vier pijlers binnen het Project Back On Track. Door vroegtijdige interventies op het gebied van repressie en preventie gaven wij de aanpak tegen georganiseerde/ondermijnende jeugdcriminaliteit verder vorm.

Mensen met een psychische stoornis en/of verstandelijke beperking en/of verslaving kunnen een veiligheidsrisico vormen voor zichzelf of hun omgeving. We hebben samen met de politie, de GGD-Zaanstreek Waterland, GGZ-partijen en andere gemeenten op regionaal niveau samengewerkt om toeleiding naar beveiligde zorg voor personen met een hoog veiligheidsrisico te versnellen en verbeteren.

Gezamenlijk hebben we aan diverse casussen rond personen met onbegrepen gedrag gewerkt.  We zorgden dat deze personen met behulp van passende zorg de juiste ondersteuning kregen en zo weer grip op hun leven krijgen. Ook werd voorkomen dat de problematiek verergert of dat personen afglijden naar overlast en criminaliteit.

We willen de bewoners van Zaanstad bewust maken van het opkomend gevaar van cybercrime. Dat deden we door veelvuldig over dit onderwerp te communiceren naar verschillende doelgroepen. Tijdens de Week van de Veiligheid in oktober hebben we in samenwerking met het Platform Veilig Ondernemen Noord Holland een lezing georganiseerd. Die ging over herkenning van cybercrime en wat we er aan kunnen doen. We startten in samenwerking met Noord Holland Samen Veilig om het project Hackshield te introduceren op een aantal basisscholen in Zaanstad. Leerlingen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar leren via een online spel allerlei deelonderwerpen van cybercrime kennen. Het doel is dat leerlingen met hun opgedane kennis andere mensen in hun omgeving kunnen informeren over de gevaren van cybercrime. Ook startten we om senioren in verzorgingshuizen bewust te maken hoe zij in het dagelijks leven te maken kunnen krijgen met vormen van cybercrime, zoals de babbeltruc en de helpdeskfraude.