Zorgen voor een schone, hele en veilige woon- en leefomgeving (Handhavingsprogramma)

Handhaven is het optreden bij overtredingen van wet- en regelgeving, gericht op het vergroten van veiligheid en verminderen van overlast. Toezichthouders constateren overtredingen zelf ter plaatse, of omdat bewoners een melding of handhavingsverzoek doen. Bij constatering van een overtreding moet de gemeente handhavend optreden, afhankelijk van de aard van de overtreding. Uitgangspunt is dat de gemeente zoekt naar een passende oplossing in overleg met alle betrokkenen en binnen de kaders die wet- en regelgeving biedt. Op deze wijze voorkomt Zaanstad onnodige juridische procedures.

De inzet van toezicht en handhaving is er in basis om preventief veiligheidsrisico’s  in de leefomgeving te verkleinen en in te grijpen als toezicht alleen niet voldoende is. Daarnaast is een belangrijke taak het zorgen voor het verminderen en voorkomen van overlast. Door toe te zien op de regels door toezicht en handhaving zowel op straat, bij (bestaande) bouw en op het water dragen zij bij aan het naleven van regels. Het betreft ook veiligheidsregels.
Voor uitgebreide informatie over de uitgevoerde taken van VTH, meldingen en afhandeling daarvan zie jaarrapportage VTH in de bijlage van deze jaarrekening.

In de stad

• Het takenpakket van de buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) is groot, terwijl  de beschikbare capaciteit beperkt is. In het uitvoeringsprogramma Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) zijn prioriteiten gesteld. Om zo efficiënt mogelijk te kunnen handhaven op deze prioriteiten, zetten we in op  gebiedsgericht en data gestuurd werken. Dagelijks analyseren we  alle beschikbare data. Dit resulteert in werkopdrachten per wijk. Het doel is om achter de bronnen van de overlast te komen. We treden dan preventief en daar waar nodig repressief op.

Door krapte op de arbeidsmarkt worden een groot aantal vacatures niet ingevuld. Dit leidt er toe dat beloftes gedaan in het VTH-uitvoeringsprogramma niet volledig waargemaakt kunnen worden. In de praktijk betekent dit dat niet op alle geprioriteerde overlast in de openbare ruimte gehandhaafd is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan handhaving parkeren rond begin- en eindtijden bij scholen, opruimplicht hondenpoep en handhaving op onjuist geplaatst afval met uitzondering van Poelenburg/Peldersveld. Het niet handhaven hierop kan leiden tot verrommeling en onvrede bij bewoners, ondernemers, ketenpartners en politiek.

• Na positieve uitkomsten van een pilot in Utrecht waarbij boa’s handhaven op lichte verkeersovertredingen, is ook Zaanstad in 2022 geselecteerd om mee te doen aan deze pilot. In januari 2023 startten de Zaanse boa’s met de handhaving van het in de hand vasthouden van telefoons op de fiets, negeren van roodlicht door voetgangers en fietsers en het geen of onjuist voeren van fietsverlichting.

(Bestaande)bouw
Jaarlijks hebben we o.a. te maken met circa 15 langlopende handhavingsdossiers waarbij sprake is van overtredingen op het gebied van bouw/RO en het niet naleven van de (veiligheids)regels daarvan.

Op het water

• De toezichthouders op het water en de operators bij de bruggen zorgen voor vlotte en veilige doorvaart. Op diverse plekken, waaronder bij de Nauernaschevaart, verwijderden we  boten die onveilig waren, verwaarloosd of illegaal bewoond werden. In 2022 voerden we  hiervoor ca. 40 bestuurlijke handhavingstrajecten uit. Als eigenaren van verwijderde boten onbekend zijn en boten zijn nog bruikbaar, dan  verkopen we die via veilingen. We brachten de overige boten voor verwerking naar gespecialiseerde bedrijven.
• Dagelijks houden we toezicht op het gebruik van 2 zeehavens, binnenhavens  en 37 kilometer aan doorgaande hoofdvaarwegen. We controleren op onder andere nautische overtredingen, binnenhavengeld, ligplaatsen, snelheid, vergunningen (bijvoorbeeld exploitatievergunningen voor ponten, veerboten, verhuurbedrijven van sloepen, enz.) en scheepsmilieudelicten. In het vaarseizoen van 2022 voerden we weer controles op het beschikbaar houden van gereserveerde afmeerplekken voor riviercruise- en passagiersschepen en rondvaartboten.
• In 2022 begeleidden we ongeveer 30 bijzondere transporten over de Zaan. Deze begeleiding is noodzakelijk om er voor te zorgen dat het transport veilig verloopt, ook voor de overige scheepvaart en te zorgen dat de (woon)boten aan de kant geen schade oplopen.
• De Zaan is een belangrijke vaarweg en is vanuit de Europese Unie aangewezen als een onderdeel van het Trans-Europees transport network (TEN-T corridor). Bij verstedelijking langs de Zaan betekent dit dat er extra veiligheidsmaatregelen getroffen moeten worden om schade aan woningen te voorkomen als er een aanvaring plaatsvindt. De nautische advisering hierbij is complex.

Via de website kan men eenvoudig een digitale melding doen. We pakken deze meldingen dagelijks op en we nemen  snel contact op met de melder

De wijkgerichte aanpak richt zich op verschillende vormen van woonfraude. De inzet is om overlast als gevolg van overbewoning, illegale onderverhuur of illegale bewoning terug te dringen. Het team wijkgerichte overlast heeft het afgelopen jaar vooral ingezet op controle van een drietal zaken:

1. de huisvestingsvergunning (HVV)

Bewoners dienden zo’n 400 vergunningaanvragen in, de meeste  keurden we goed. Drie vergunningen weigerden we op basis van de politiescreening. In 70 gevallen zijn de toezichthouders op locatie geweest voor het niet aanvragen van de vergunning of voor een geweigerde vergunning. Meestal vroeg de bewoner dan alsnog een vergunning aan. In 11 casussen gebeurde dit niet en  ontvingen zij een boete.

2. de basisregistratie personen (BRP)

Sinds afgelopen najaar zijn toezichthouders ook enkele dagen ingezet voor het aanlopen van panden in heel Zaanstad waarvan het vermoeden bestaat dat er sprake is van woon- of adresfraude. Daarbij  controleren we  op de inschrijving in het BRP en maken we dit in orde. Op overige dagen vindt dit aanlopen van panden en controleren op inschrijving in het BRP ook plaats in de wijken Poelenburg, Peldersveld, Zaandam-Zuid en de Russissche buurt.  

3. de huisvestingsverordening (kamerverhuur, woningsplitsing)

Het team controleerde dit jaar zo’n 130 panden waarbij een vermoeden was van illegale kamerverhuur. Bij zo’n 20 panden legden we een bestuurlijke boete op en loopt er een last onder dwangsom. Dit is  een mooi signaal naar de bewoners toe dat de gemeente optreedt.

De scanauto scant kentekens van voertuigen om te controleren of er parkeergeld is betaald. De scanauto maakt een scan van het kenteken en foto’s van de situatie. Om te voorkomen dat mensen onterecht een naheffingsaanslag krijgen, zijn een aantal controles ingevoerd voordat we de naheffingsaanslag versturen.

In 2022 legden we ca. 30.000 naheffingen op voor niet betaald parkeren. Dit is meer dan vooraf ingeschat. Landelijk is de ervaring dat na enige gewenning deze aantallen in latere jaren weer iets zullen zakken.

Vanaf de start van het vaarseizoen was er onvoldoende capaciteit om de problemen rond snelvaren consistent op te pakken. De samenwerking met bureau Halt zetten we voort. Jongeren die zijn betrapt op overtredingen verwezen we naar bureau Halt voor een preventieprogramma met betrekking op veilig varen. In 2022 verwezen we  negen personen door naar bureau Halt. De samenwerking met bureau Halt zetten we voort in 2023.

De invoering van dit registratiesysteem voor kleine recreatieboten lukte niet  in 2022. Het bleek complex en vraagt om meer onderzoek.  In 2023 worden de mogelijkheden verder onderzocht.

• Het programma brugveiligheid rondden we af in  2022 en er is een start gemaakt met cameraoptimalisatie. In 2023 pakken we dit verder op. Aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid uit 2020 nemen we hierin mee.
• De geplande eerste audit op de governance/aanpak van het Integrale Veiligheidsscan team is niet uitgevoerd in 2022. In 2023 pakken we dit op.  
• In 2022 waren er bijna 40.000 brugopeningen. Dit is vergelijkbaar met 2021. Het betreft hier bruggen die we op afstand bedienen. De gemeente bedient ook bruggen van de Provincie Noord-Holland, Rijkswaterstaat en ProRail. Het aantal brugopeningen is wederom minder dan in 2020 (44.000).  Dit komt onder andere  door de langdurige stremming van de Coenbrug. Daardoor kon scheepvaart hoger dan 6,20 meter niet meer gebruikmaken van de Zaan. Daarnaast was er stremming op de Nauernasche vaart bij een van de provinciale bruggen.
• De Wilhelminasluis is in 2022 ruim 6.000 keer geschut voor de scheepvaart. De trend van 2021 het inzetten van grotere schepen en duwbakken zetten in 2022 ook door.

In 2022 waren er 9.850 passages van beroepsvaart door de sluis. Dit is iets meer dan in 2021 (9.475 passages). Er hebben 4.885 pleziervaartuigen gebruik gemaakt van de Wilhelminasluis.

• Recreatievaart nam toe tijdens de coronaperiode. Deze trend zette zich voort  in 2022. Dit draagt bij aan een hoger aantal sluisopeningen. De Hondsbosschesluis, die door vrijwilligers bediend wordt, heeft in 2022 8.886 boten geschut.
• In 2022 is wederom een lichte stijging te zien van zeeschepen die Zaanstad aandoen.