Transitie naar een CO2-neutrale samenleving

De missie van Zaanstad is om de gehele gemeente uiterlijk in 2040 klimaatneutraal te maken. Klimaatneutraal betekent dan: alle activiteiten tezamen genomen hebben geen impact op het klimaat. Daarbij ligt focus op het reduceren van de CO2-uitstoot door energiegebruik. Zaanstad gaat uit van de kracht van de samenleving. De gemeente voert regie door mensen bij elkaar te brengen, kennis te leveren en mee te denken over externe financiering van acties die door andere partijen worden uitgevoerd.

Er is een verkenning uitgevoerd naar mogelijkheden tot versnelling van de uitrol van alternatieven voor aardgas als bron voor warmte. Hierbij is gekeken naar technische aspecten en samenwerkingsvormen voor bijvoorbeeld de uitkoppeling van restwarmte van de industrie, de (helaas beperkte) potentie van geothermie en mogelijkheden voor aquathermie. We werken hierbij samen in de RES-regio, het Noordzeekanaalgebied en met partners, waaronder Warmtenet Zaanstad (WNZ). Voor het opwekken van duurzame elektriciteit is een startnotitie voorbereid voor het proces tot verdere uitwerking van de in de RES1.0 aangewezen zoekgebieden voor wind- en zonne-energie.

Om te zorgen dat de eigenaren van de bestaande woningen minder energie gaan gebruiken en over kunnen stappen naar duurzame energie zijn collectieve inkoopacties, adviestrajecten, waardebonnen, en subsidieregelingen doorgevoerd. Om isolatie en energiebesparende maatregelen voor inwoners beter toegankelijk te maken en de inwoners te ontzorgen, is een overkoepelende aanpak in ontwikkeling. De middelen vanuit het Nationaal Isolatieprogramma richten zich op maatregelen en niet op wijken. Hierdoor zijn specifieke wijkaanpakken nog niet ontwikkeld. Capaciteitstekorten spelen hierbij ook een rol. Voor Zaanstad Oost is in het kader van het Volkshuisvestingsfonds een wijkaanpak in ontwikkeling.

De transitie naar een duurzame stad slaagt alleen als we de energie-infrastructuur versterken en slimmer maken. Vooral de verzwaring van het elektriciteitsnet is acuut. Daar is in 2022 heel veel werk aan gedaan omdat de capaciteitsbeperkingen gevolgen hebben voor verduurzaming, economische ontwikkeling, voorzieningen en mobiliteit. Hierbij werken wij nauw samen met andere overheden, netbeheerders en het bedrijfsleven in het Bestuursplatform Noorzeekanaalgebied, onder andere in het opstellen van een herziene Cluster Energiestrategie (CES). Voor zowel de gemeente als de netbeheerder is het tekort aan personeel een remmende factor. Voor drie locaties in de stad onderzoeken wij de haalbaarheid van lokale slimme energiesystemen.

De gemeente heeft een voorbeeldfunctie als het gaat om het promoten van duurzaamheid bij inwoners. Daarom hebben we gewerkt aan de verduurzaming van de gemeente en het in de gaten houden van de resultaten zoals in de doorrekening van de broeikasgasemissies en de certificering van de gemeente in de CO2-prestatieladder. In december 2022 is het Zaans Klimaatakkoord 3.0 gepubliceerd: de stand van zaken en ontwikkelingen van onze duurzaamheidsopgave. Initiatieven van inwoners en organisaties en (beleids)ontwikkelingen worden in dit document samengebracht om iedereen een overzicht te geven.

Voor veel inwoners van de stad is de energierekening een (te) grote uitgave en zijn investeringen in verduurzaming van hun woning niet mogelijk. Door toekenning van ca. € 3 miljoen aan SPUK-middelen is het mogelijk geworden om meer en sneller te doen dan voorzien. Er is een integrale aanpak van energiearmoede ontwikkeld vanuit de opgave kansengelijkheid en duurzaamheid. Die aanpak wordt nu uitgevoerd. Het bestaat uit onder andere:

• het opschalen van de Fixbrigade;
• subsidieregeling voor isolatiemaatregelen van woningbezitters met lage inkomens;
• waardebonnen voor energiebesparende producten en energieadvies;
• extra inzet van energiecoaches;
• advies met betrekking tot energiecontracten;
• actieve informatievoorziening aan inwoners.

Dit alles doen wij in samenwerking met partners zoals de sociale wijkteams, de woningcorporaties, marktpartijen en Werkom.